تعریف دین

شاید جامع‌ترین تعریف از دین با توجه به توضیحات فوق که برخواسته از قرآن است تعریفی باشد که علامه بزرگوار حسن زاده آملی در رساله‌ای با نام علم و دین نموده‌اند: دین عبارت از برنامه حقیقی و دستور واقعی نگاه‌دار حد انسان و تحصیل سعادت ابدی آن است و همه آداب و متون آن محض علم و عین صواب است. لاجرم تدوین و تنظیم این چنین برنامه از كسی جز آفریدگار انسان ساخته نیست یعنی آن دست و قلمی كه كتاب تكوینی نظام هستی عالم و آدم را بدین زیبایی نگاشته است كه زیباتر از آن تصور شدنی نیست و هر یك از كلمات وجودی آن‌ها را دین و آیینی داده است كه به قدر یك میكرون اعوجاج و اختلاف و نارسایی و ناروایی در آن‌ها راه ندارد، همان قلم برای جمیع شئون این صنع عظیمش به نام انسان دستوری كه محض حكمت است، نهاده است تا این دستور در متن آن چنان صنع پیاده شود و او را به هدف نهایی و كمال غایی او برساند.

کارگر